Discovery Human Nature Forum
Świat => Życie na Ziemi => Wątek zaczęty przez: marcus w Kwiecień 09, 2012, 09:18:36 pm
-
Fakty pochodzą z programu "Planeta ludzi"
(http://dam.bbcchannels.com/i/2bes90jj0az1000.jpg)
1. Oceany – w błękitnej toni
• W oceanie spotkać można trzy czwarte wszystkich organizmów żywych zamieszkujących Ziemię.
• W Lagunie w Brazylii rybacy współpracują z delfinami butlonosymi przy połowie mugili w mętnych, płytkich wodach morza.
• Żywność pochodząca z mórz ma kluczowe znaczenie dla człowieka, ponieważ jest głównym źródłem białka dla około połowy ludzkości.
• 9 grudnia 2009 roku międzynarodowa elita surferów spotkała się na Hawajach, by ślizgać się na jednych z największych fal, jakie od dekady pojawiły się w okolicy. Przy falach wysokich na ponad 15 metrów był to prawdziwy sprawdzian umiejętności i wytrwałości.
• Huragany i cyklony spowodowane intensywną aktywnością burzową nad powierzchnią morza mogą mieć do 1600 km szerokości, nieustannie przypominając o potędze drzemiącej w oceanach.
• Na morzach koralowych między wyspami Borneo, Sulawesi i Filipinami można spotkać plemię Bajau Laut, które spędza życie na morzu, często wiele kilometrów od stałego lądu. W ich życiu czas mierzony jest przypływami i odpływami morza, a nie godzinami i minutami.
• Niektórzy Bajau żyjący w Azji Południowo-Wschodniej rodzą się na łodziach i na nich spędzają całe swoje życie, a na ląd schodzą tylko po to, by kupić ryż lub paliwo albo naprawić łódź.
(http://dam.bbcchannels.com/i/2besa0jj0az1000.jpg)2. Pustynie – gorąco jak w piecu
• Pustynie zajmują jedna trzecią powierzchni lądów i są najgorętszymi i najsuchszymi miejscami na Ziemi. Na niektórych deszcz nie pada nigdy.
• Człowiek może przeżyć dwa miesiące bez pożywienia, ale tylko kilka dni bez wody.
• Sahara jest największą pustynią na świecie – ma rozmiar Stanów Zjednoczonych – i występują na niej najpotężniejsze burze piaskowe.
• Burze piaskowe powstają, gdy wiatr unosi ziarenka piasku w powietrze i tworzy ścianę piasku, która może mieć wysokość 5 tysięcy metrów (10 razy więcej, niż wieżowiec Empire State Building) i obejmować obszar rozmiarów Wielkiej Brytanii.
• Nie na wszystkich pustyniach panuje ogromny upał. Na położonej daleko na północ od równika pustyni Gobi w Mongolii występują ekstremalne różnice temperatur – od upałów w lecie po ostre mrozy w zimie.
• Na niektórych pustyniach nigdy nie pojawia się woda. Pustynia Atacama w Chile to najsuchsze miejsce na Ziemi. Podstawowym źródłem wody dla roślin i zwierząt na niej żyjących jest mgła morska, którą wiatr przynosi znad Pacyfiku.
• W starożytności w mieście Petra w Jordanii działał system akweduktów, który codziennie dostarczał 40 milionów litrów wody dla 20 tysięcy ludzi.
(http://dam.bbcchannels.com/i/2bese0jj0az1000.jpg)3. Arktyka – życie wśród mrozów
• Arktyka to jedno z najdalszych i najbardziej nieprzyjaznych miejsc na Ziemi, a jednak żyją tam 4 miliony ludzi.
• W zimie morza skute lodem morza dominują w arktycznym krajobrazie. Lód pokrywa obszar wielkości Stanów Zjednoczonych, ciągnąc się od Europy i Rosji po Amerykę Północną.
• W kraju Innuitów rolnictwo jest niemożliwe, więc aby przeżyć, trzeba być doskonałym myśliwym.
• Gdy lód pokrywający morza Arktyki zaczyna topnieć, zaczyna się coroczna wędrówka gatunków. Zwierzęta, które spędziły całą zimę daleko od brzegu, na przykład niedźwiedzie polarne, podążają za topniejącym lodem do zatok i fiordów, co stwarza dogodne warunki do polowania.
• O narwalach, często nazywanych morskimi jednorożcami, krąży wiele opowieści. Aby dostać się do lepszych żerowisk, wykorzystują one powstające w topniejącej pokrywie lodowej szczeliny, które przekształcają się w wąskie kanały niedostępne dla większych wielorybów.
• Innuici polują na narwale dla pożywienia. Żadna część wieloryba nie jest marnowana, a najbardziej ceni się skórę, nazywaną muktuk, która wagowo zawiera tyle samo witaminy C, to pomarańcze.
• Gdy w lipcu lód topi się kompletnie i pojawia się otwarte morze, ludy Arktyki zaczynają polować na migrujące zwierzęta lądowe.
(http://dam.bbcchannels.com/i/2besi0jj0az1000.jpg)4. Dżungla – ludzie z drzew
• Dżungla jest zaskakująco nieprzyjaznym środowiskiem dla człowieka.
• Tropikalne lasy deszczowe zajmują zaledwie 2% powierzchni Ziemi, ale są siedliskiem połowy wszystkich gatunków żyjących na Ziemi. Jednak duża część życia skupia się na wierzchołkach drzew, daleko poza zasięgiem człowieka. Codziennie mieszkańcy lasu zmagają się z zadaniem zdobycia wystarczającej ilości białka.
• Wysokie drzewa tworzą tak gęstą zasłonę, że tylko 2% światła słonecznego dociera do poszycia lasu. W rezultacie rośnie tam bardzo mało roślin, a to oznacza też brak zwierząt. Występuje tu mniej białka, niż na pustyni, a duża jego część jest dla człowieka trująca.
• Ptasznik goliat to największy pająk świata - dorasta rozmiarów talerza obiadowego. Ptaszniki są wielkim przysmakiem dla żyjącego w wenezuelskiej dżungli plemienia Piaroa, które opieka je na patykach nad ogniem. Podobno smakiem przypominają nieco mięso kraba.
• Dżungle Indii Wschodnich i Birmy tworzą największy las deszczowy w Azji i dostarczają schronienia ostatniej zdrowej populacji dzikich słoni azjatyckich na Ziemi.
• W ciągu zaledwie 50 lat wycięto połowę lasów deszczowych naszej planety. Codziennie znika 100 gatunków żyjących w lesie deszczowym, często zanim człowiek zdąży je odkryć. Nie chodzi tylko o rośliny i zwierzęta – tracimy też cywilizacje, o których prawie nic nie wiemy.
• Mimo że mamy XXI wiek, to nadal istnieją plemiona żyjące z dala od reszty ludzkości – praktycznie wszystkie mieszkają w dżungli. Uważa się, że w Brazylii żyje w izolacji około 70 plemion, co stanowi dwie trzecie wszystkich takich grup na świecie.
• Żyjące głęboko w lasach Papui Zachodniej plemiona to jedyni ludzie mieszkający w domach budowanych 35 metrów nad ziemią. Pozwala to uniknąć powodzi w lesie i dotkliwych ataków insektów, a także bronić się przed atakami wrogów, ale ponad wszystko stanowi to manifestację ich umiejętności życia w dżungli - dla ludu Korowai im wyżej położony dom, tym większy prestiż.
(http://dam.bbcchannels.com/i/2besj0jj0az1000.jpg)5. Góry – w rozrzedzonym powietrzu
• Warunki życia w środowisku górskim bywają niezwykle surowe, ponieważ pogoda może w ciągu kilku godzin zmienić się z tropikalnej w arktyczną. Im wyżej, tym cięższe warunki, a tlenu coraz mniej – a jednak miliony ludzi żyją w górach naszej planety.
• Góry Ałtaj w Mongolii to jedne z najbardziej niedostępnych miejsc na Ziemi. Zamieszkujący je ludzie szkolą orły przednie do pomocy w polowaniu na małe zwierzęta, takie jak lisy i króliki, które drapieżniki potrafią wypatrzyć z odległości dwóch kilometrów.
• Indonezja to kraj z największą liczbą aktywnych wulkanów; na samej Jawie jest ich aż 41, co czyni ją najbardziej wulkaniczną wyspą na Ziemi.
• Kawah Ijen to aktywny wulkan na Wschodniej Jawie i jedno z najbardziej trujących miejsc na Ziemi. W powietrzu pełnym trujących gazów tutejsi górnicy ryzykują życie przy wydobyciu siarki – minerału o zasadniczym znaczeniu dla wielu ważnych gałęzi przemysłu.
• Na Południowym Pacyfiku znajduje się druga pod względem wielkości wyspa Ziemi, Papua-Nowa Gwinea, na której znaleźć można najbogatsze górskie życie biologiczne na świecie. Dzięki dostatkowi wody i ochronie dolin tutejsze góry tętnią życiem.
• W Alpach Szwajcarskich w ciągu roku może spaść do 10 metrów śniegu, a lawiny są stałym zagrożeniem. Każdej zimy występuje tu do 30 tysięcy lawin.
• Himalaje tworzą najwyższy łańcuch górski na Ziemi. Znajduje się tutaj 100 najwyższych gór świata. Na tym obszarze żyje 70 milionów ludzi – często na wysokościach, które stwarzają zagrożenie dla organizmu ludzkiego.
6. Stepy – korzenie mocy
• Trawy to niezwykłe rośliny, które sprzyjają bujnemu rozwojowi życia. Pszenica, ryż, jęczmień i kukurydza co roku zapewniają pożywienie milionom ludzi. Na stepach pasą się również zwierzęta, które dostarczają ludziom pożywienia.
• Na bujnych stepach Kenii żyją jedne z największych stad zwierząt na świecie.
• W Afryce Wschodniej plemię Masajów umie porozumiewać się z ptakami zwanymi miodowodami, które odpowiadają na wezwania ludzi i prowadzą ich do gniazd pszczół, gdzie mogą skorzystać ze słodkiego miodu.
• Siedem traw - między innymi pszenica, kukurydza i ryż - dostarcza pożywienia siedmiu miliardom ludzi, zaspokajając trzy czwarte ich zapotrzebowania na węglowodany w postaci chleba, makaronów i owsianki.
• Step mongolski to największy obszar trawiasty na Ziemi. Nigdzie na świecie nie żyje tyle dzikich koni, co tutaj.
• Dzięki oswojeniu dzikich koni mongolscy koczownicy stali się władcami stepu. Czyngis-chan zbudował dzięki nim swoje imperium. Współcześni Mongołowie wykorzystują siłę i zwinność tych zwierząt, by chwytać dzikie klacze, od których uzyskują mleko.
• Na afrykańskiej sawannie bydło ma swoich właścicieli, którzy walczą w jego obronie. Na stepach południowej Etiopii plemię Suri jest gotowe bronić swojej trzody za wszelką cenę, a ponieważ rywalizujące plemiona toczą o nie bitwy, pasterze Suri muszą być również wojownikami.
(http://dam.bbcchannels.com/i/2besq0jj0az1000.jpg)7. Rzeka – przyjaciel i wróg
• Rzeki płyną w każdym środowisku, przynosząc bezcenną dla organizmów żyjących świeżą wodę, pożywienie i gotowe szlaki komunikacyjne. Mogą jednak radykalnie zmieniać swoje oblicze i szerzyć spustoszenie, gdy wylewają, zamarzają lub wysychają.
• Potężny Mekong to największa rzeka w Azji Południowo-Wschodniej, która na odcinku między Kambodżą a Laosem tworzy najbardziej gwałtowne bystrza na świecie.
• W porze monsunowej Mekong zwiększa swoją objętość 20 razy, a jego wody przepływają przez wodospad Khone w tempie 11 milionów litrów na sekundę – prawie dwa razy większym, niż w wodospadzie Niagara.
• Rzeki mogą być niebezpieczne nie tylko z powodu potężnego nurtu, ale także swojej kapryśnej natury. Największe rzeki świata są najbardziej niebezpieczne dla człowieka, a wywołane przez nie powodzie miewają katastrofalne skutki.
• W Ameryce Południowej powodzie bywają tak rozległe, że cały rok trzeba się do nich przygotowywać. Największa powódź na świecie występuje co roku w lipcu w dorzeczu Amazonki w Brazylii.
• Niektóre zwierzęta żyjące nad rzekami są niebezpieczne dla człowieka. Nad rzeką Zambezi w Afryce można spotkać niektóre z najgroźniejszych zwierząt naszego kontynentu – słonie, krokodyle i hipopotamy.
(http://dam.bbcchannels.com/i/2best0jj0az1000.jpg)8. W dżungli wielkich miast
• Człowiek buduje miasta, w których tworzy idealne dla siebie warunki do życia, po czym okazuje się, że zwierzęta, które tam z nim zamieszkują, w tym ptaki i owady, nie są źródłem pożywienia, ale raczej stają się źródłem uciążliwości, jak szczury, gołębie i nietoperze. Ale człowiek nadal potrzebuje świata poza miastami, który dostarcza mu pożywienia.
• Obecnie ponad 3 miliardy ludzi mieszka w miastach, do których przez cały rok trzeba dostarczać świeżą żywność i produkty rolne. Nie ma już konieczności ograniczania się do lokalnego lub sezonowego pożywienia. Możemy jeść kiedy chcemy i co chcemy, a jedzenie dostarczane jest z dowolnego zakątku globu.
• W Wielkiej Brytanii co roku powstaje 100 milionów ton odpadów.
• Ponad połowa ludzkości żyje w miastach, a zasoby naturalne wyczerpujemy w szybszym tempie, niż kiedykolwiek.
• Masdar to eksperymentalne zielone miasto zaprojektowane przez architekta Normana Fostera i zbudowane na pustyni w Abu Dhabi. Jego celem jest stworzenie środowiska, społeczności i miasteczka wolnego od emisji dwutlenku węgla i odpadów, zasilanego energią słoneczną, nie marnującego nawet jednej kropli wody i wolnego od dymiących samochodów.
• W miarę jak nieustannie rośnie liczba ludności Ziemi, co oznacza więcej żołądków do wykarmienia i mniej przestrzeni na uprawę żywności, musimy szukać twórczych sposobów przywrócenia równowagi między środowiskiem naturalnym a miejską dżunglą.
Tekst i zdjęcia pochodzą ze strony: http://www.bbcpolska.com/czlowiek-zdumiewajaca-wedrowka/fakty-planeta-ludzi/ (http://www.bbcpolska.com/czlowiek-zdumiewajaca-wedrowka/fakty-planeta-ludzi/)