Marzec 29, 2024, 12:52:37 pm

Autor Wątek: Temperament  (Przeczytany 4655 razy)

0 użytkowników i 1 Gość przegląda ten wątek.

Mothyl

  • Gość
Temperament
« dnia: Wrzesień 27, 2011, 08:53:53 pm »
  • Publish
  • Nie ma dwojga takich samych ludzi. Przychodzimy na świat z wrodzonymi cechami temperamentu. To temperament decyduje o naszym prawdziwym „JA”. 
    Grecki lekarz Hipokrates już 2400 lat temu podzielił ludzi na 4 typy temperamentalne:

    Sangwinik – optymistyczny, radosny
    Melancholik – pogrążony w myślach, wierny i wytrwały
    Choleryk – impulsywny i  drażliwy
    Flegmatyk – powolny, niezawodny.

    Nikt z nas nie reprezentuje w całości jednego z wymienionych typów, ale raczej ich kombinacje.
    Określenie rodzaju temperamentu może pomóc w zrozumieniu siebie i innych ludzi.
    Najbardziej naturalne są połączenia typów osobowości: sangwinik – choleryk oraz flegmatyk-melancholik.
    Połączenia uzupełniające, to: sangwinik – flegmatyk oraz choleryk – melancholik.
    Przeciwieństwa, to: sangwinik – melancholik i  flegmatyk – choleryk.
    Kiedy w jednej osobie zderzą się przeciwieństwa temperamentalne,  prowadzi to do powstania konfliktów
    wewnętrznych i związanych z nimi problemów emocjonalnych. Człowiek taki  ma dwie twarze – jedna z nich, to wyuczona maska. Maskowania uczymy się już w dzieciństwie, kiedy nie mogąc sprostać oczekiwaniom, ani nie mając wpływu na zmianę trudnych sytuacji, stosujemy zachowania, które pomagają przetrwać. 
    Na przykład towarzyski sangwinik, chcąc zasłużyć na pochwałę wymagających rodziców, nauczycieli  (a w
    życiu dojrzałym – przełożonych lub partnera)  nałoży maskę poważnego, odpowiedzialnego melancholika lub odwrotnie: melancholik za wszelką cenę będzie udawał sangwinika.
    Te przeciwstawne postawy przejawiają się także w przeciwstawnych emocjonalnych skłonnościach i dochodzą
    do głosu np. w konflikcie wewnętrznym „pracować, czy nie pracować?”. Spokojny flegmatyk woli odpoczywać,
    a energiczny choleryk czuje się winny, nie pracując. Problem ten zwykle rozwiązuje się sam – poprzez podział
    życia na dwie części – harówka w pracy, odpoczynek w domu. A co ma zrobić prowadzący firmę w domu, albo
    chwilowo bezrobotny?
    Tak, czy owak, osoby niezintegrowane temperamentalnie postrzegane są jako zafałszowane, nieczytelne. Trudno
    z nimi współpracować, a jeszcze trudniej ich szanować.

    Cyganicha

    • Gość
    Odp: Temperament
    « Odpowiedź #1 dnia: Wrzesień 27, 2011, 10:51:52 pm »
  • Publish
  •           Temperament jest według mnie bardzo ważną cechą charakterystyczną dla każdego człowieka. Gdy ktoś spyta się nas, co rozumiemy przez pojęcie „temperament” odpowiedź wydaje się być bardzo prosta. Jednak po chwili namysłu dochodzimy do wniosku, iż tak w rzeczywistości nie jest. Najlepszym przykładem tej trudności jest fakt, że w historii psychologii powstało wiele różnych koncepcji odnośnie temperamentu. W jaki sposób starano się opisać temperamenty przedstawię poniżej. Oczywiście istnieje także fachowa definicja określająca „to”, co określamy temperamentem.

              Przez „temperament” rozumie się „zespół formalnych i względnie stałych cech zachowania przejawiających się w sile lub wielkości (szybkości) reagowania oraz w czasowych parametrach reakcji”. Pierwszą koncepcję temperamentu wysunął Hipokrates w V wieku p.n.e. opierając się na poglądzie Empedoklesa o czterech żywiołach Hipokrates przedstawił naturę człowieka do odpowiedniej proporcji czterech „soków” w organizmie: krwi, flegmy oraz żółci – żółtej i czarnej. Na podstawie tej koncepcji w II wieku n.e. Galen opracował pierwszą w historii typologię temperamentów, którą przedstawił w rozprawie „De temperamentis”. Wyróżnił i opisał dziewięć temperamentów, z których cztery uzależnione były od Hipokratesowskich soków. Były to  wspomniane

    - Sangwinik( sanguis – krew);
    - Choleryk(chole – żółć);
    - Melancholik ( melas chole – czarna żółć);
    - Flegmatyk (phlegma – flegma).


    Ciekawą rzeczą jest to, że ten podział został potwierdzony, jako wiarygodny przez współczesne badania endokrynologiczne. Typologia temperamentów Hipokratesa – Galena, ze względu na jej źródła zawarte we wnikliwej obserwacji zachowania ludzi, cieszyła się olbrzymim powodzeniem.

    Wiele koncepcji temperamentu przedstawiono w postaci typologii, których prekursorem była typologia Galena. Tu przestawiam trzy inne typologie – E. Kretschmera, W. H. Sheldona oraz typologię I. P. Pawłowa.

    TYPOLOGIA E. KRETSCHMERA

    Typologię Kretschmera nazywa się konstytucjonalną. Pierwszy raz została ona zaprezentowana w 1921 roku w dziele „Koerperbau und Charakter”. Według tej koncepcji ludziom o danym typie budowy przypisuje się określone właściwości psychiczne bądź skłonności do pewnych chorób psychicznych. Pomiary, jakie przeprowadził Kretschmer umożliwiły mu wysunąć tezę, iż istnieje zbieżność pomiędzy budową ciała, a skłonnością do pewnych chorób psychicznych. Wydzielił cztery typy budowy ciała:
    - Leptosomatyk(gr. leptos – wątły, soma – ciało) to człowiek o wątłej budowie ciała, wysoki i chudy. Kretschmer nazywał takie osoby astenikami, czyli z gr. aschenos – słaby.
    - Pyknik (gr. pyknos – gruby, gęsty) to osobnik otyły, o bogatej tkance tłuszczowej. Jest średniego wzrostu, szyja krótka, okrągła głowa, zazwyczaj łysa.
    - Atletyk(gr. athlos – zapasy, walka) to typ umięśniony o silnej budowie.
    - Dysplastyk(gr. dys – źle, plastos – ukształtowany) to osoby o budowie bezkształtnej, nieregularnej, czyli na przykład jednostki bardzo wysokie, lub ludzie o innych deformacjach ciała.


    Kretschmer stwierdził, iż choroby psychiczne są najbardziej charakterystyczne dla leptosomatyków i pykników. Jednak chorują także osoby zdrowe. W wyniku dalszych badań odpowiednio do typów budowy ciała wydzielił trzy typy psychiczne, które nazwał temperamentami. Były to:
    - Schizotymik (od schizofrenii) – budowa ciała leptosomatyczna. Jest to typ zamknięty w sobie, mało uczuciowy; w życiu towarzyskim balansuje na skraju wrażliwości a oschłości; ma sztywne przekonania; trudno dostosowuje się do otoczenia i jest skłonny do abstrakcji.
    - Cyklotymik (od cyklofrenii – psychozy maniakalno – depresyjnej) – odpowiada mu typ pykniczny. Jest on w pewnym stopniu odwrotnością schizofrenika; jest towarzyski, radosny, aczkolwiek oscyluje także w kierunku smutku; łatwo nawiązuje kontakt z otoczeniem, a poglądy przez niego wygłaszane są raczej realistyczne.
    - Iksotymik ( gr. ixos – lepki) to osoba posiadająca budowę atletyczną; jest spokojny, mało wrażliwy, umiarkowany w gestach i mimice; rzadko występuje u niego afekty; ma trudności w przechodzeniu z jednej czynności ku drugiej; obdarzony jest małą plastycznością, umysłu, jest sumienny i drobiazgowy.


    Kretschmer twierdził, iż związek pomiędzy budową ciała, a chorobami psychicznymi wynika z chemizmu krwi. Był on bardzo ganiony za przedstawione przez siebie wyniki badań, przede wszystkim dlatego, że swoje eksperymenty przeprowadzał wyłącznie na ludziach chorych psychicznie, a co za tym idzie nie brał pod uwagę cech temperamentu ludzi zdrowych.


    TYPOLOGIA W. H. SHELDONA

    Koncepcja W. H. Sheldona powstała w latach czterdziestych XX stulecia. Jest ona kontynuacją przemyśleń Kretschmera, gdyż Sheldon zafascynowany był konstytucjonalizmem i za wszelką cenę starał się udowodnić twierdzenie, że struktura rozumiana jako ciało determinuje funkcję, czyli temperament. Podstawą wyjścia dla Sheldona była klasyfikacja typów budowy ciała. W tym celu postanowił dokonać podziału na podstawie wizerunku. Badanym wykonywano po trzy zdjęcia z różnych ujęć. Ponieważ każde zdjęcie było praktycznie różne, więc Sheldon rozpoczął opisywanie ich przyjmując za punkt wyjścia wyimaginowaną postać, charakteryzującą się trzema najważniejszymi wymiarami. Typ budowy ciała, który zawierał owe trzy cech nazwał somatotypem. Sheldon, aby uściślić swoje wyniki przeprowadził także badania antropometryczne. „Podzielił” on ciało ludzkie na pięć części. Każdą z tych części poddawał siedemnastu różnym pomiarom, opisując w ten sposób otrzymane wyniki przy pomocy siedmiostopniowej skali. Dało mu to podstawy do wydzielenia trzech podstawowych komponentów budowy ciała:
    - Endomorficzny - charakteryzował się on silnym rozwojem narządów wewnętrznych; układ mięśniowy i kostny są względnie słabo rozwinięte; występuje nadmiar tkanki tłuszczowej;
    - Mezomorficzny – odznacza się on dobrze rozwiniętym układem mięśniowym, dużymi naczyniami krwionośnymi; skóra jest gruba i porowata; krzepka, wyprostowana budowa ciała;
    - Ektomorficzny – podstawowe jego cechy to delikatność i wątłość całego ciała, spłaszczona klatka piersiowa; występuje słaby rozwój narządów wewnętrznych i ogólnie słaba budowa ciała; długie, szczupłe i słabo umięśnione kończyny o delikatnym układzie kostnym.


    Sheldon prowadził także badania nad temperamentem niezależnie od tych prowadzonych nad somatotypem. Sheldon dochodził do określenia cech temperamentu metodą prób i błędów. Z początkowych 650 doszedł do 60 podstawowych cech temperamentu. Wszystkie cechy temperamentalne oceniał podobnie, jak miało to miejsce w poprzednim przypadku, przy wykorzystaniu siedmio stopniowej skali. Nadane przez niego nazwy wynikały z zależności pełnionych przez nie funkcji określonych narządów ciała. Były to:
    - Wiscerotonia (łac. viscera – wnętrzność) – do jej podstawowych cech należą ogólne rozluźnienie mięśniowe, upodobanie do fizycznej wygody, towarzyskość, motywacją kierują narządy wewnętrzne;
    - Somatotonia (gr. soma – ciało) – to składnik związany z aktywnością mięśniową i dobrą budową ciała; jest symptomem dużej siły i energii życiowej; cechuje ją bezpośredni sposób bycia i nastawienie na działanie;
    - Cerebrotonia(łac. cerebrum – mózg) – charakteryzuje ją powściągliwość, hamowanie, co z kolei połączone jest z dużą wrażliwością nerwową i występowaniu trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych; duża podatność na zmęczenie; w sytuacjach kryzysowych, trudnych ucieka w samotność.


    Sheldon prowadził swoje badania przez pięć lat na podstawie wywiadu, analizy historii życia jednostki, systematycznych obserwacji oraz badań laboratoryjnych i klinicznych. Osiągnął w wyniku tego wyniki podobne do tych uzyskanych przez E. Kretschmera.

    TYPOLOGIA I. P. PAWŁOWA

    Pawłow w swoich badaniach nad temperamentem wyszedł z założenia , że zachowanie człowieka zależy przede wszystkim od czynności układu nerwowego. To umożliwiło mu wysunięcie hipotezy, że różnice między jednostkami sprowadzają się do szeregu kombinacji ograniczonej liczby właściwości tego układu. Tymi właściwościami według Pawłowa są:
    I. siła podstawowych procesów nerwowych – pobudzenia i hamowania;
    II. równowaga tych procesów;
    III. ruchliwość tych procesów.


    Dzięki odpowiedniej kombinacji tych właściwości otrzymuje się tak zwany typ układu nerwowego. Na podstawie procesów nerwowych Pawłow rozróżnił silny i słaby typ układu nerwowego. Równowaga między procesami pobudzenia i hamowania stanowi podstawę dalszego podziału, lecz jedynie typów silnych, na zrównoważone i niezrównoważone. Typ niezrównoważony charakteryzuje się przewagą pobudzania nad hamowaniem. Typ zrównoważony dzieli się z kolei na dwa podtypy: ruchliwy i powolny. Pawłow wskazał, iż cztery wydzielone przez niego typy układu nerwowego odpowiadają klasyfikacji Hipokratesa - Galena:
    - sangwinik – typ silny i zrównoważony, ruchliwy;
    - flegmatyk - typ silny i zrównoważony, powolny;
    - choleryk - typ silny i niezrównoważony, z przewaga pobudzenia;
    - melancholik – typ słaby.


    Pawłow podkreślał, że kombinacja trzech podanych powyżej podanych właściwości układu nerwowego umożliwia teoretyczne wydzielenie więcej niż czterech typów temperamentów. Jednak na podstawie przeprowadzonych badań na zwierzętach Pawłow stwierdził, iż większość osobników można przyporządkować do jednego z wymienionych typów temperamentów. Porównywał układ nerwowy z temperamentem i doszedł do wniosku, że ten pierwszy jest fizjologicznym podłożem drugiego.


              Na początku przytoczyłam definicję temperamentu. Gwoli ścisłości cytuję ją jeszcze raz i zwracam szczególną uwagę na pewne aspekty - podstawowe cechy temperamentalne. Poprzez „temperament” rozumie się „zespół formalnych i względnie stałych cech zachowania przejawiających się w sile lub wielkości (szybkości) reagowania oraz w czasowych parametrach reakcji”. Cechy temperamentalne przejawiają się natomiast zarówno w naszych emocjach, czynnościach motorycznych, lecz także w czynnościach intelektualnych, co udowodniono na podstawie przeprowadzonych badań. Można śmiało stwierdzić, iż cechy te przejawiają się we wszelkiego rodzaju zachowaniach, praktycznie w każdej z naszych czynności. Niestety nie każda charakterystyka intensywności lub czasowych parametrów reakcji może być wykorzystywana do opisu cech temperamentalnych, gdyż na przykład siła i szybkość reakcji może zależeć od innych zmiennych, takich jak motywacja czy siła nawyku. Cechy temperamentalne ujawniają się wtedy, gdy wszystkie zmienne składające się na nie będą miały względnie równe wartości.

              Podstawowymi cechami temperamentu są siła, bądź wielkość oraz czasowe parametry reakcji. Siła (wielkość) reakcji zależy od tego, czy bodziec jest większy, czy mniejszy. Im jest on silniejszy, tym silniejsza będzie na niego reakcja. Tak samo sytuacja ta zachodzi w drugą stronę – im mniejszy jest bodziec, tym mniejsza występuje na niego reakcja. Reaktywność można rozpatrywać jako wymiar przejawiający się z jednej strony we wrażliwości (zmysłowej, emocjonalnej) jednostki, z drugiej zaś strony można ją rozpatrywać jako obraz jej wydolności, czyli inaczej to ujmując w jej odporności. W tym znaczeniu można postawić znak równości pomiędzy reaktywnością, a układem nerwowym. Reaktywność przejawia się przede wszystkim w sytuacjach, w których jednostki reagują na określone bodźce. Osoby bardziej reaktywne w przeciwieństwie do osób słabo reaktywnych nie mają dobrze rozwiniętego mechanizmu tłumiącego stymulację.

              Inną cechą prócz reaktywności związaną z charakterystyką siły i wielkości reagowania jest aktywność. Jest ona rozumiana jako cechę wyróżniającą jednostkę spośród innych ze względu na intensywność lub częstość wykonywanych działań.

              Jednostki silnie reaktywne mają znacznie mniejsze zapotrzebowanie na bodźce mające na celu osiągnięcie optimum pobudzenia w porównaniu do jednostek słabo reaktywnych. Jednostki takie w związku z tym, że posiadają rozwinięty mechanizm tłumiący stymulację, cechuje duża aktywność mająca na charakter niespecyficzny. Mogą to być na przykład energiczne lub długotrwałe reakcje ruchowe. Niezależnie od treści samej aktywności, to właśnie ona sama ma za zadanie dostarczanie odpowiedniej stymulacji w celu utrzymywania optimum pobudzania, bądź też doprowadzania do tego właśnie poziomu.

              Odwrotnym procesem, a raczej cechą, w stosunku do aktywności jest bierność, u podstaw której leży mechanizm wzmacniający stymulację. Charakterystyczna jest ona przede wszystkim dla osób silnie reaktywnych. Bierność postrzega się jako zupełny brak aktywności, bądź jako obniżoną aktywność. Nie ma ona bezpośredniego związku z treścią zachowania, co oznacza, że może ona przybierać różne formy, lecz jej głównym celem jest zmniejszenie stymulacji.

              Oprócz siły drugą składową temperamentu są cechy charakteryzujące przebieg reakcji w czasie. Należą tutaj przede wszystkim szybkość reakcji oraz ruchliwość. Szybkość reakcji mierzona jest jako czas utajenia. Zwany jest on również czasem latencji. Im krótszy jest ten czas dla określonej reakcji na bodziec, tym szybciej dana osoba na niego zareaguje. Ta właściwość występuje na przykład w typologii temperamentów I. Kanta.

              Drugą cechą jest ruchliwość, przez którą rozumie się zdolność przestawienia się z jednej reakcji na drugą. Z tego powodu możnaby określić ruchliwość jako cechę bardzo plastyczną. Jej przeciwieństwem jest bezwładność, której przejawem jest nienadążanie reakcji z szybko zmieniającą się sytuacją bodźcową.

              Konkludując można  w tym miejscu wyciągnąć kilka bardzo interesujących, moim zdaniem, wniosków. Otóż temperament jest „strukturą” wrodzoną. Ze względu na to, że jest on ściśle powiązany z układem nerwowym, nie może on być poddawany szybkim zmianom, uzależnionym na przykład od nastroju,  czy też potrzeby chwili. Psychologowie mają dość poważne problemy z ustaleniem jednorodnego systemu klasyfikującego temperamenty. Jest to uzależnione przede wszystkim od tego, że pomiędzy poszczególnymi ludźmi występują niekiedy dość znaczne różnice psychiczne. Jednak mimo tego można stosować wzorcowy podział temperamentów Hipokratesa – Galena.

              Temperament jest bardzo ważnym elementem naszej psychiki, a fakt, iż są tak wielkie problemy z jego scharakteryzowaniem wynika z tego, że jest on wielce skomplikowaną, a przez to i fascynującą „strukturą” ludzkiej psychiki.





    --
    Artykuł z ogólnodostępnych zbiorów stron internetowych.


    « Ostatnia zmiana: Wrzesień 28, 2011, 07:06:42 pm wysłana przez Mothyl »