Marzec 28, 2024, 08:01:20 pm


Autor Wątek: Choroby tarczycy  (Przeczytany 10518 razy)

0 użytkowników i 1 Gość przegląda ten wątek.

Offline LI

  • Modérateur
  • Level I
  • *****
  • Wiadomości: 440
  • Liked: 20
  • Bądź sobą, wszyscy inni są już zajęci ....
  • Grupa: A RH +
Choroby tarczycy
« dnia: Lipiec 21, 2013, 09:53:29 am »
Anatomia i fizjologia tarczycy

Tarczyca jest gruczołem dokrewnym, wewnątrzwydzielniczym, którego głównym zadaniem jest produkcja i sekrecja hormonów, które zarządzają gospodarką metaboliczną organizmu. Organ waży od 30 do 60 gram i może powiększać się w czasie ciąży, cyklu menstruacyjnego lub w wyniku choroby. Narząd ten leży w przednio-dolnej części szyi i zbudowany jest z dwóch bocznych płatów, połączonych wąską cieśnią. U niektórych osób zauważa się występowanie dodatkowego, trzeciego płata, zwanego piramidowym, który położony jest po lewej stronie tarczycy, a jego górny koniec sięga cieśni wyżej niż boczne płaty. Te natomiast umiejscowione są między połową wysokości chrząstki tarczowatej krtani, piątą chrząstką tchawicy, pęczkiem naczyniowo-nerwowym szyjnym i podwięzią przedkręgową. Są przykryte warstwą mięśni podgnykowych.

Cieśnina tarczycy leży na przedniej ścianie górnego odcinka tchawicy. Tarczycę okrywa zbudowana z dwóch warstw torebka łącznotkankowa. Warstwa wewnętrzna zawiera łącznotkankowe beleczki, które wnikają do miąższu gruczołu tworząc jego zręb, warstwa zewnętrzna, blaszka, inaczej powięź tarczowa, obejmuje także swym zasięgiem przytarczyce. Gruczoł tarczowy unaczyniony jest tętnicami: tarczową górną, tarczową dolną, tętnicą tarczową najniższą i żyłami: tarczową górną, tarczową dolną i tarczową najniższą. Unerwienie – nerwy tarczowe górne, tarczowe środkowe, tarczowe dolne, sploty tarczowe górne, sploty tarczowe dolne.

Na miąższ gruczołu składają się pęcherzyki zbudowane z jednowarstwowego nabłonka, który w zależności od stanu czynności wydzielniczej organu jest sześcienny lub płaski. Wielkość pęcherzyków plasuje się w granicach 20–900 µm. Płaski nabłonek nie wydziela hormonów, ponieważ jest formą spoczynkową, natomiast nabłonek sześcienny to forma aktywna, która podejmuje prace wydzielnicze. Umiejętność zmiany wielkości komórek wpływa na to, że tarczyca ma zdolność do magazynowania wyprodukowanych przez siebie związków w postaci żelu wewnątrzpęcherzykowego. Jego duży zapas powoduje ucisk leżących w sąsiedztwie komórek oraz zahamowanie czynności wydzielniczej. W momencie, gdy tarczyca zostaje pobudzona do sekrecji hormonów, jako pierwsze uwalniają się zmagazynowane związki. Uciskane wcześniej komórki zmieniają się na sześcienne i podejmują czynność produkcyjną. Komórki tego organu mają zdolność magazynowania także samego jodu.

Tarczyca wydziela następujące hormony:
•   tyroksynę (T4), która jest hormonem metabolicznym – pobudza procesy utleniania w tkankach, odpowiada za rozpad tłuszczów do kwasów tłuszczowych i glicerolu, wspomaga wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego i jej zużycie na poziomie komórkowym, wpływa na większe wydzielanie oraz działanie hormonów wzrostu i hormonów płciowych, ma znaczenie dla równowagi psychicznej zwłaszcza u dzieci, ponadto wpływa na laktację i rozród;
•   trijodotyroninę (T3) – powstaje przez odjodowanie tyroksyny, reguluję pracę ośrodkowego układu nerwowego oraz odpowiada za wzrost organizmu;
•   kalcytoninę, somatostatynę i serotoninę – produkowane są w miąższu tarczycy, ale przez komórki C przypęcherzykowe z grzebienia nerwowego. Kalcytonina odpowiada za regulację gospodarki wapniowo-fosforowej, somatostatyna blokuje wydzielanie hormonu wzrostu, a także hamuje wydzielanie insuliny, serotonina natomiast wpływa na regulację aktywności dobowej, zwłaszcza sen, ma związek z poziomem aktywności seksualnej i apetytem.



Objawy

Niedoczynność tarczycy:

Niedoczynność tarczycy rozwija się powoli i w sposób dyskretny, a jej początkowe objawy są niecharakterystyczne. Pacjenci skarżą się na senność, uczucie osłabienia oraz uczucie zimna (nawet podczas upałów), obrzmienie twarzy, powiek i rąk związane z gromadzeniem się w przestrzeniach międzykomórkowych tkanek substancji podobnych do śluzu (dlatego też często niedoczynność tarczycy nazywana jest obrzękiem śluzowatym), spowolnienie ruchowe, zmianę barwy głosu na bardziej szorstką, sztywność stawów i mięśni oraz zaparcia. Apetyt ulega zmniejszeniu, ale chorzy nie chudną – wręcz przeciwnie – masa ciała ulega wzrostowi. Skóra staje się sucha, łuszcząca. Zmiany dotykają również włosów, które stają się rzadkie, suche, matowe i łamliwe. Niedobór hormonów tarczycy odbija się także niekorzystnie na pracy serca, powodując zwolnienie akcji serca, a towarzyszące zaburzenia lipidowe wpływają na przyspieszenie rozwoju miażdżycy i wystąpienie objawów choroby wieńcowej. Czasem dochodzi do gromadzenia się płynu w worku osierdziowym, w opłucnej i w jamie otrzewnowej. Pacjenci z niedoczynnością tarczycy odczuwają również wyraźne zmniejszenie się zdolności do koncentracji oraz upośledzenie pamięci. Praca fizyczna lub intelektualna, która wcześniej nie sprawiała choremu żadnej trudności w wykonywaniu, teraz staje się zadaniem ponad jego możliwości i fizyczne (wskutek spowolnienia ruchów), i umysłowe (wskutek osłabienia koncentracji i pamięci). Kobiety zauważają, że miesiączki występują nieregularnie oraz ulegają wydłużeniu. U mężczyzn dochodzi do impotencji.
Następstwem ciężkiej i nie leczonej niedoczynności tarczycy jest śpiączka, której towarzyszy znaczne obniżenie temperatury ciała do 24-32 st. C, drgawki i zaburzenia oddychania. Do śpiączki może doprowadzić działanie zimna, zakażenie, uraz lub podanie leków hamujących czynność mózgu.

http://www.niedoczynnosc-tarczycy.pl/objawy.php

Natomiast nadczynność:

Objawy choroby są bardzo różne i zależą od przyczyny zaburzenia funkcji tarczycy, wielkości zaburzeń oraz wieku pacjenta. Są zwykle wyrazem oddziaływania zwiększonej ilości hormonów tarczycy na komórki. Najczęściej dominują objawy osłabienia, nerwowości lub niepokoju, a nawet bezsenność. Częstym symptomem jest zła tolerancja ciepła (stałe uczucie gorąca). Mimo zwiększonego apetytu u osób z nadczynnością tarczycy dochodzi do zmniejszenia masy ciała; osoby takie skarżą się też na uczucie kołatania serca z przyśpieszoną akcją serca i drżenie rąk. Zaobserwować można również ciepłą, wilgotną skórę oraz powiększenie gruczołu tarczowego. U kobiet bardzo często dochodzi do zaburzeń miesiączkowania w postaci skrócenia cyklu i samych krwawień miesięcznych, a w dalszej kolejności do zmniejszenia płodności wskutek cykli miesiączkowych bez jajeczkowania. Mężczyźni skarżą się na osłabienie popędu płciowego oraz nierzadko na bolesne powiększenie gruczołów piersiowych. Rzadziej występują zaburzenia osobowości i osłabienie koncentracji. Innymi objawami mogącymi wskazywać na nadczynność tarczycy są: duszność, nadmierna osteoporoza, zaburzenia rytmu serca lub migotanie przedsionków, niewydolność serca, a u osób chorych na cukrzycę pogorszenie kontroli choroby. U osób w podeszłym wieku objawy nadczynności tarczycy są słabiej wyrażone niż u ludzi młodych. Rzadziej stwierdza się u nich powiększenie gruczołu, zaś głównymi symptomami są objawy kardiologiczne np. migotanie przedsionków oraz zaburzenia emocjonalne.

http://nadczynnosctarczycy.com.pl/objawy.html


Problemy psychiczne, depresja, zmęczenie a choroby tarczycy

Jedną z podstawowych lektur endokrynologa-praktyka jest podręcznik o wdzięcznej nazwie "Endocrine Secrets". Posiada on  podrozdział pod tytułem "Zaburzenia psychiatryczne a choroby tarczycy". Podrozdział ten  pod względem objętości jest  na trzecim miejscu w dziale dotyczącym chorób tarczycy (po raku tarczycy i zaburzeniach tarczycowych w ciąży, przed nadczynnością i niedoczynnością tarczycy). Ten fakt dość wymownie świadczy, jakie problemy  spędzają sen z powiek endokrynologom i ich pacjentkom/pacjentom.
Dlaczego koincydencja  dolegliwości  nazywanych dość nieszczęśliwie "psychicznymi" z chorobami tarczycy sprawia takie problemy? W czym leży trudność ich diagnostyki i leczenia, a także źródło niezadowolenia pacjentów? Poniżej zestawienie podstawowych faktów:
   Podobieństwo objawów niedoczynności i nadczynności tarczycy do objawów tzw. chorób afektywnych (depresji i choroby dwubiegunowej - cyklicznego wahania nastroju)
   Podobieństwo objawów chorób afektywnych do objawów spotykanych w niedoczynności i nadczynności tarczycy
   Zaburzenia poziomów hormonów tarczycy w chorobach psychiatrycznych
   Błędne przekonanie wielu pacjentów o związku wszystkich dolegliwości psychogennych z chorobami tarczycy oraz o konieczności leczenia ich hormonami tarczycy 
Poniżej wyjaśnienie poszczególnych punktów
Podobieństwo objawów omawianych schorzeń

W nadczynności i niedoczynności tarczycy występują objawy bardzo podobne do objawów spotykanych w chorobach afektywnych (czyli depresji i chorobie dwubiegunowej). I vice versa - objawy chorób afektywnych są podobne do spotykanych w zaburzeniach tarczycy. Jaka jest skala tego zjawiska  wyjaśni poniższa tabelka

Objawy   Niedoczynność   Choroby

afektywne   Nadczynność
depresja*   często         często   często
upośledzona koncentracja   często   często   często
obniżony "napęd"   często   często   nie
obniżone libido   często   często   czasami
przewlekłe zmęczenie   często   często   często
zaburzenia poznawcze   często   często   często
osłabienie pamięci   często   często   rzadko
redukcja zainteresowań   często   często   często
wzrost wagi   często   czasami   rzadko
spadek wagi   nie   często   często
zwiększony apetyt   nie   czasami   często
zmniejszony apetyt   często   często   czasami
bezsenność   nie   czasami   często
nadmierna senność   często   czasami   nie
rozdrażnienie   rzadko   często   często
zaparcia   często   czasami   nie

*w rozumieniu znamion depresyjnych -  depresyjnej "triady Becka"  (negatywna ocena własnej osoby, świata i przyszłości) lub któregoś z tzw. objawów osiowych depresji (1/długotrwałe obniżenie nastroju, spowolnienie lub paradoksalnie niepokój ruchowy, niezdolność przeżywania radości. 2/długotrwały lęk. 3/różnica nastroju w godzinach rannych i wieczornych i inne zaburzenia rytmów dobowych). Czyli w skrócie mówiąc rzecz dotyczy rozpoznania depresji przez lekarza.
Zaburzenia poziomu hormonów tarczycy w schorzeniach psychiatrycznych

Jak to było już wyjaśniane w osobnym rozdziale, często zdarzają się zaburzenia poziomu hormonów tarczycy z powodów pozatarczycowych. W literaturze nosi to nazwę euthyroid sick syndrom (ESS) lub non-thyroid ilness syndrom (NTIS), polskim  dobrym tłumaczeniem jest dyshormonoza z eutyreozą.
W omawianych tu chorobach afektywnych, najczęściej mylonych z chorobami tarczycy, nierzadko mamy do czynienia z  obniżonym, lub granicznie niskim poziomem  oznaczeń FT3 i FT4, rzadziej TSH.

Podsumowanie


Pomimo zaprezentowanych tu podobieństwa objawów - zaburzenia pochodzenia psychogennego i zaburzenia tarczycy nie są tożsame. Znając zaprezentowane tu fakty jest możliwe odróżnienie obu grup schorzeń u większości pacjentów.
Najczęściej diagnostyka musi uwzględnić rozróżnienie niedoczynności tarczycy od samoistnej (endogennej) depresji. W niedoczynności tarczycy kluczem do rozpoznania jest obecność zmian struktury tarczycy, łatwo dostępnych badaniu USG, którym towarzyszy podwyższenie poziomu TSH. W chorobach afektywnych poziom TSH jest prawidłowy lub obniżony, nie występują nadmienione zmiany w strukturze tarczycy. W przypadkach wątpliwych (podejrzenie niedoczynności tarczycy pochodzenia przysadkowego, podejrzenie "maskowania" podwyższenia TSH przez NTIS) uciekamy się do innych oznaczeń.
Zdarza się  i musi się zdarzać współistnienie obu grup schorzeń, wszak częstość niedoczynności tarczycy w niektórych grupach wiekowych sięga 10% a częstość zaburzeń afektywnych 30% populacji. Wynika z tego, że co trzeci pacjent leczony z powodu niedoczynności tarczycy może mieć zaburzenia depresyjne nie tylko związane z chorobą tarczycy, ale dodatkowo nasilane przez chorobę afektywną.
Po rozpoznaniu niedoczynności lub nadczynności tarczycy należy oczywiście wprowadzić odpowiednie leczenie. Jeżeli  u osoby leczonej utrzymują się objawy wymienione w tabelce powyżej (mimo normalizacji poziomu hormonów), należy rozważyć współistnienie choroby afektywnej i niezwłocznie podjąć interwencję, najlepiej poprzez podanie leków przeciwdepresyjnych.
Watro dodać, że u osób leczonych tyroksyną (hormonem T4), zwłaszcza ze współistniejąca chorobą afektywną, o złym wyrównaniu hormonalnym nie świadczy poziom FT3 oscylujący "blisko" dolnej granicy normy. Wynika to zarówno z sygnalizowanego powyżej zjawiska dyshormonozy z eutyreozą (zaburzenia poziomu hormonów z powodów pozatarczycowych), jak też z mechanizmów fizjologicznych towarzyszących leczeniu tyroksyną   - powstawaniu T3 z T4 w tkankach docelowych i następującemu tamże ich rozkładowi (więcej o tym w rozdziale o leczeniu hormonem T3)
Próby leczenia zaburzeń psychiatrycznych hormonami tarczycy u pacjentów z prawidłową czynnością tarczycy (wbrew rozpowszechnionym "w internecie" opiniom) nie przynoszą efektów. Nie przyniosły też oczekiwanych efektów próby leczenia hormonem T3, o czym w podlinkowanym rozdziale.
Co pozostaje do powiedzenia na koniec?  Chyba tylko prośba o partnerskie podejście do relacji lekarz-pacjent i prośba o przezwyciężenie negatywnych emocji, gdy lekarz wspomina o możliwej pozatarczycowej (psychogennej) przyczynie dolegliwości. Warto wtedy zastanowić się nad całością sytuacji i za radą lekarza, niezwłocznie, podjąć zalecane działania.

« Ostatnia zmiana: Lipiec 21, 2013, 05:26:45 pm wysłana przez LI »